Tiyatro ve İnsan Hakları

Velda, Kerim, İpek - Aidiyet Üçlemesi

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 10 Aralık 1948 tarihinde Paris'te düzenlenen Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 183. oturumunda ilan edilmiştir. Ortağımız Civil Education, 'Birileri' projesi ile 30 oyuncuya her biri farklı bir yazar tarafından kaleme alınmış 30 kurgusal öyküyü sahneleterek, basılı Bildirgeyi hayata geçirmeyi amaçlıyor. Bu kez üçüncü üçlemeyi 'Aidiyet Üçlemesi' adı altında sahneye taşıdılar.

BİRİLERİ

30 farklı kurmaca karakterin hikayesinin anlatılacağı  "Birileri” projesinin üçüncü üçlemesi “Velda, Kerim, İpek” oyununda Bildirge’nin 2, 6 ve 13. Maddelerinden yola çıkılarak yazılan oyunlar Aidiyet teması altında sahneye taşınıyor. Bu üçlemenin Şubat 2023 depremi dolayısıyla deprem bölgesinde gerçekleştirilmesi amaçlandı. Bunun için Adana’lı yönetmen Canan Günaştı  bölgeye gitti ve Adana’da yaşayan üç oyuncu ile anlaşarak oyunun provalarını Adana’da gerçekleştirdi. Oyun, 8-9 Eylül 2023’de Adana Büyükşehir Şehir Tiyatroları Sahnesinde ilk gösterimlerini yaptı. Ardından iki farklı sahnede üç gösterim daha Adana’da gerçekleştirildi. Sonrasında oyun, İksv’nin düzenlediği 27. İstanbul Tiyatro Festivali’ne kabul aldı ve festival kapsamında 9-10 Kasım’da Alan Kadıköy Sahnesi’nde İstanbul’a misafir oldu. Son olarak, her sene olduğu gibi bu üçleme için de Dünya İnsan Hakları Günü’ne özel olarak ekip söyleşili bir özel gösterim yapılması planlanıyor

Velda

Madde 2: Herkes ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da başka türden kanaat, ulusal ya da toplumsal köken, mülkiyet, doğuş veya başka türden statü gibi herhangi bir ayrım gözetilmeksizin, bu Bildirgede belirtilen bütün hak ve özgürlüklere sahiptir.

Velda, doğup büyüdüğü Mersin’in Tarsus ilçesinden yıllar önce Avrupa’ya göç etmiştir. Yıkılmak üzere olan çocukluk evini son kez görmek için Tarsus’a gelir ve anılarında gezintiye başlar. Unutamadığı bir anı ortaokuldaki en yakın arkadaşı Mine ile ilgilidir. Hiçbir günü ayrı geçirmeyen bu iki arkadaşın hikayesi bir gün Mine’nin annesinin Mine’ye Velda ile arkadaşlığını kesmesi gerektiğini söylemesi üzerine başka bir boyuta taşınır. Çünkü Mine’nin ailesi Sünni Türk iken, Velda’nın ailesi Arap Alevi’dir.

Kerim

Madde 6: Herkesin, nerede olursa olsun, yasa önünde bir kişi olarak tanınma hakkı vardır.

Kerim, Avrupa ülkelerinden birinde, özel bir firmada çalışmaktadır. Türkiye’ye yapacağı ziyaret öncesi göçmen ofisine gider. Çünkü, suçsuzluğunu kanıtlayan belgeleri periyodik olarak bu ofise teslim etmelidir ki ülkeden çıkış yaptığında tekrar geri dönebilsin. Ancak Kerim’in randevusu sistemdeki bir aksaklıktan dolayı ileri bir tarihe ertelenmiştir. Yalnız, Kerim ertesi gün Türkiye’ye gitmek zorundadır çünkü bu ziyaretin sebebi annesinin cenaze törenidir.

İpek

1. Herkesin, her Devletin sınırları içinde seyahat ve oturma özgürlüğüne hakkı vardır.

2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeden ayrılma ve o ülkeye dönme hakkına sahiptir.

İpek, beyaz yakalı bir çalışan olarak geçici süreli iş sözleşmesi ile Avrupa’da bir ülkeye giriş yapmak üzere havalimanındadır. Pasaport kontrol kuyruğunda, hangi memuru seçmesi gerektiğini düşünmektedir, çünkü vizesi olduğu halde memurun ülkeye giriş onayı vermemesinden korkmaktadır. Kaygılı bekleyiş sırasında, mutlu gelecek hayalleri ile olası memleket hasreti duyguları arasında gidip gelmektedir.

Bu üç kurmaca karakter yoluyla Bildirge’deki üç maddeyi yeniden tartışmaya açan “Aidiyet Üçlemesi” sezon boyunca Adana ve İstanbul’un farklı sahnelerinde gösterimde olacak.