ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
#ALGREE: 1η Έκθεση MORE
Πολιτικές Εξελίξεις στην Περιοχή
Η Νοτιοανατολική Ευρώπη βρίσκεται για ακόμη μια φορά στο επίκεντρο των γεωπολιτικών εξελίξεων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και ο «ανταγωνισμός» Δύσης και Ανατολής επηρεάζει τις πολιτικές εξελίξεις στην περιοχή των Βαλκανίων. Επιπλέον, τα μακροχρόνια και συνεχή διμερή ζητήματα και η διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια παρέχει το έδαφος και την ευκαιρία για εξωτερική επηροή και ανάμιξη στην περιοχή και στην Ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών.
Μια από αυτές τις περιπτώσεις είναι και οι ελληνοαλβανικές διμερείς σχέσεις. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών παραμένουν αίνιγμα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι δεσμοί μεταξύ Αλβανών και Ελλήνων είναι ιστορικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί, που συνδέονται με την συνύπαρξη στην ίδια ευρωατλαντική γεωπολιτική σφαίρα και τη κοινή στρατηγική σε μεγάλο βαθμό για την ευρύτερη πολιτική ατζέντα της περιοχής ιστορικά: την εγκαθίδρυση υγιών δημοκρατιών, ισχυρή οικονομία της αγοράς και κράτος δικαίου, καθώς και την υποστήριξη της ένταξης των βαλκανικών χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Επιπλέον, οι δύο χώρες, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλληλεπιδρούν από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μετά. Αυτή η αλληλεπίδραση αύξησε την ορατότητα της μιας χώρας/έθνους στην άλλη, αλλά έφερε στην επιφάνεια παλιά στερεότυπα και φόβους καθώς και νέες πηγές διαφωνιών και εντάσεων.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βρίσκονται σε μια παράδοξη κατάσταση. Οι οικονομίες και οι κοινωνίες των δυο χωρών είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλένδετες, αλλά οι διπλωματικές και πολιτικές τους σχέσεις δοκιμάζονται και βρίσκονται σε μια κατάσταση διαρκούς αστάθειας. Ταυτόχρονα, η ολοένα και πιο εχθρική ρητορική που εκδηλώνεται στα ηλεκτρονικά μέσα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δημιουργεί ένα πρόσφορο έδαφος για τα δύο έθνη να αναπτύξουν δυνητικά τις ταυτότητές τους με αντιπαραθέσεις μεταξύ τους.
Σε αυτό το κρίσιμο ιστορικό σημείο, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την επιστροφή του πολέμου στην Ευρωπαική ήπειρο, τα Βαλκάνια θυμήθηκαν τους καταστροφικούς Γιουγκοσλαβικούς πολέμους της δεκαετίας του 1990, οι οποίοι προκάλεσαν μια οπισθοχώρηση σε όλη την περιοχή.
Πρόγραμμα ALGREE
Σε αυτήν την κρίσιμη και ασταθή συγκυρία, οι κυβερνήσεις της Αλβανίας και της Ελλάδας φαίνεται να έχουν κάνει μια στρατηγική επιλογή για να προωθήσουν τη διευθέτηση των εκκρεμών διμερών τους ζητημάτων, αποφασίζοντας να οικοδομήσουν μια νέα, δυναμική σχέση, που θα τους αναβαθμίσει από απλούς συμμάχους του ΝΑΤΟ σε γνήσιους εταίρους και, τελικά, σε «συνεργάτες» στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια επιτυχημένη συνεργασία μεταξύ Αθήνας και Τιράνων μπορεί να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας «ευρωπαϊκής δυναμικής» για την περιοχή με τον ίδιο τρόπο που, σχεδόν πριν από πέντε χρόνια, η Συμφωνία των Πρεσπών σηματοδότησε την προθυμία των Σκοπίων και της Αθήνας να αφήσουν πίσω τους τις διαφωνίες και δείχνουν στην υπόλοιπη περιοχή τον δρόμο για την επίλυση διαφορών.
Το έργο στοχεύει να αντιμετωπίσει με ολιστικό τρόπο σοβαρά προβλήματα και ελλείψεις στις διμερείς/επίσημες, κοινωνικές σχέσεις μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα, το ALGREE πρόκειται να τονίσει εκείνα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από αξιωματούχους, μέσα ενημέρωσης, δημόσια πρόσωπα με επιρροή και την κοινωνία των πολιτών, ώστε να βελτιωθεί το επίπεδο εμπιστοσύνης και κατανόησης μεταξύ των δύο χωρών. Το ALGREE έχει τη φιλοδοξία να παρέχει ιδέες, δεδομένα και εργαλεία πάνω στα οποία θα μπορούσαν να βασιστούν οι προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός συνεργατικού και ευρωπαϊκού μέλλοντος μεταξύ των δύο κοινωνιών. Για το σκοπό αυτό, το ALGREE θα συμπεριλάβει και θα συνεργαστεί με πολλούς ενδιαφερόμενους φορείς και πρόσωπα καθώς και με το ευρύτερο κοινό στις δύο χώρες. Οι ολοκληρωμένες παρεμβάσεις του έργου θα επικεντρωθούν σε τρία βασικά επίπεδα:
- επίσημο/κυβερνητικό
- ΜΜΕ
- κοινωνικό / Κοινωνία των Πολιτών
Κάλυψη από τα ΜΜΕ και Εξωτερική Πολιτική
Η σχέση μεταξύ της κάλυψης των μέσων ενημέρωσης, της κοινής γνώμης και της πολιτικής ερευνάται και αναλύεται από πολλούς ακαδημαϊκούς και ειδικούς στα μέσα ενημέρωσης. Μέσω της βιβλιογραφίας, οι συνθήκες του καθορισμού της ατζέντας, της προετοιμασίας και του ύφους θέτουν τα βασικά στοιχεία για την κατανόηση και τη μελέτη και της εν λόγω περίπτωσης για την κάλυψη των μέσων ενημέρωσης μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.
Η παραδοσιακή προσέγγιση της θεωρίας καθορισμού ατζέντας υποστηρίζει ότι τα νέα μέσα έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν όχι μόνο το τι «σκέφτονται» οι άνθρωποι αλλά και το πώς σκέφτονται για συγκεκριμένα θέματα. Οι McCombs και Shaw στην μελέτη τους, εντοπίζουν ότι «τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν την ικανότητα να ορίζουν την ατζέντα για κάθε πολιτική εκστρατεία, επηρεάζοντας την τρέχουσα αντίληψη απέναντι σε πολιτικά ζητήματα». Ως εκ τούτου, τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στη σημασία που αποδίδουν οι άνθρωποι σε διάφορα θέματα και στο πόσο «ψηλά ή χαμηλά» τα κατατάσσουν. Σε ένα επόμενο επίπεδο, οι μελέτες έχουν επεκτείνει το μοντέλο καθορισμού ατζέντας στην αλλαγή στάσης του κοινού και στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνουν οι πολίτες τις πολιτικές τους προτιμήσεις.
Επιπλέον, αναλύοντας την κάλυψη θεμάτων εξωτερικής πολιτικής στα μέσα ενημέρωσης, μπορούμε να προσδιορίσουμε σε ποιο βαθμό τα ΜΜΕ καλύπτουν ένα γειτονικό κράτος, σε τι πλαίσιο και με ποιον τόνο. Πιο συγκεκριμένα, όσο περισσότερη κάλυψη λαμβάνει ένα κράτος από τα μέσα ενημέρωσης, τόσο πιο πιθανό είναι να θεωρούν οι άνθρωποι ότι αυτό το έθνος έχει ζωτική σημασία για τα κρατικά και εθνικά τους συμφέροντα. Επιπλέον, εάν η κάλυψη έχει αρνητική χροιά, οι άνθρωποι τείνουν να σκέφτονται αρνητικά για αυτό το έθνος, αυξάνοντας τη στερεοτυπική άποψη και το αίσθημα ανασφάλειας και απειλής. Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση των ελληνικών μέσων ενημέρωσης τα τελευταία χρόνια με τα γειτονικά κράτη (Τουρκία, Αλβανία κ.λπ.).
Στην πραγματικότητα, η δύναμη των μέσων ενημέρωσης να ορίζουν την «εθνική ατζέντα» συζήτησης, να εστιάζουν την προσοχή του κοινού σε συγκεκριμένα δημόσια ζητήματα, είναι μια αποδεδειγμένη και μεγάλης σημασίας επιρροή. Οι άνθρωποι λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τις δημόσιες υποθέσεις από τα μέσα ενημέρωσης, και οι αναγνώστες και οι θεατές ενημερώνονται για τη σημασία του ζητήματος, με βάση την έμφαση που δίνεται σε αυτό στις ειδήσεις. Πράγματι, τα μέσα ενημέρωσης επηρεάζουν σχεδόν κάθε πτυχή της σχέσης μεταξύ της κοινής γνώμης και της εξωτερικής πολιτικής.
Έκθεση MORE
Μέρος του έργου ALGREE είναι ο εντοπισμός και η ανάδειξη της ελαττωματικής λειτουργίας και αναφοράς από τα μέσα ενημέρωσης και στις δύο χώρες. Πώς τα ΜΜΕ καθορίζουν την ατζέντα και το πλαίσιο των διμερών ζητημάτων Ελλάδας και Αλβανίας και πώς αυτό επηρεάζει τις απόψεις της κοινής γνώμης και τα διμερή ζητήματα συνολικά. Το Media Observatory Report (MORE) στοχεύει, μέσω πρόσφατων παραδειγμάτων, να τονίσει πώς τα μέσα ενημέρωσης, τα οποία επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη στάση της κοινής γνώμης, αποτυγχάνουν να παρέχουν ακριβείς πληροφορίες και εμπεριστατωμένη ανάλυση, σχετικά με τις βελτιωμένες διμερείς σχέσεις στο επίπεδο της επίσημης πολιτικής και των κοινωνικών δεσμών που υπάρχουν και παραμένουν στο πλαίσιο παρανοήσεων και προκαταλήψεων.
Η πρώτη έκθεση MORE είναι πλέον διαθέσιμη. Τα περιστατικά που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάλυση είναι:
- Χάνοντας τη σημασία...της επίσκεψης του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στα Τίρανα τον Μάιο του 2022
- Η «εμμονή» των Αλβανικών ΜΜΕ γύρω από το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών
- Η «εμμονή» των Ελληνικών ΜΜΕ για τις σχέσεις Αλβανίας – Τουρκίας
- Η «άστοχη» κάλυψη της πολιτικής σημασίας της ευρωπαϊκής ένταξης της Αλβανίας
- Η κοινωνία δείχνει τον δρόμο: To success story της Ελίνας Τζένγκο