KINH TẾ XANH

Thanh niên – Động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong nền kinh tế xanh và số

Trong xu thế toàn cầu của chuyển đổi số và tăng trưởng xanh, thanh niên Việt Nam được xem là lực lượng tiên phong, đóng vai trò kiến tạo những giải pháp sáng tạo và đột phá. Với tinh thần đó, Hội thảo “Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tinh thần khởi nghiệp của thanh niên trong nền kinh tế xanh và số” diễn ra tại Cần Thơ ngày 26–27/8/2025, do Viện Friedrich Naumann Việt Nam phối hợp cùng Liên hiệp các tổ chức hữu nghị TP. Cần Thơ tổ chức, đã quy tụ nhiều chuyên gia, doanh nghiệp, nhà hoạch định chính sách cùng đông đảo sinh viên và thanh niên trong khu vực.

Hai ngày diễn ra sự kiện không chỉ mang đến tham luận chuyên sâu và kiến thức thực tiễn, mà còn là diễn đàn kết nối, nơi những câu chuyện khởi nghiệp được kể, ý tưởng mới được khơi mở, và niềm tin vào vai trò thế hệ trẻ được củng cố mạnh mẽ.

Thanh niên trước cơ hội đổi mới sáng tạo

Việt Nam hiện có khoảng 20 triệu thanh niên (16–30 tuổi), chiếm gần 1/4 dân số – một lực lượng dồi dào cho đổi mới sáng tạo. Họ nhanh nhạy với công nghệ, sẵn sàng dấn thân, nhưng cũng đối diện với những rào cản lớn: thiếu vốn, thiếu mạng lưới kết nối và khó đưa sản phẩm ra thị trường.

Đặc biệt, xu hướng thanh niên rời xa nông nghiệp để tìm cơ hội ở các ngành công nghiệp và dịch vụ đặt ra thách thức cho các vùng nông sản trọng điểm. Trong bối cảnh đó, Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) – nơi cung cấp 50% lúa, 65% thủy sản và 70% trái cây cả nước – nổi lên như vùng đất vừa chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu, vừa ẩn chứa tiềm năng để hình thành những mô hình khởi nghiệp xanh và số gắn với bản địa.

Những câu chuyện từ thực tiễn

Hội thảo trở nên sống động nhờ những hành trình khởi nghiệp chân thực:

• Từ quả Lekima hoang dã thành sản phẩm dinh dưỡng: Ông Phạm Ngọc Đá, Giám đốc HTX Công nghệ cao Organic Development Agriculture, kể lại ba năm nghiên cứu để đưa loại quả ít ai chú ý thành bột sấy khô giàu dưỡng chất. Ông nhấn mạnh: “Khởi nghiệp là phải khác biệt.”
• Đặc sản địa phương vươn ra thị trường lớn: Doanh nhân Huỳnh Thị Kiều Tiên, Giám đốc DN tư nhân Quang Đăng, giới thiệu sữa gạo Probilife từ gạo lứt tím than, ứng dụng công nghệ tiệt trùng để kéo dài hạn sử dụng mà không cần chất bảo quản – giải pháp đưa sản phẩm địa phương bước ra thị trường rộng hơn.
• Sinh viên đưa công nghệ vào ruộng lúa: Nhóm EcoTraceTech (ĐH Cần Thơ) đạt giải Nhất CTU Startup 2025 với hệ thống đo khí phát thải CO₂, CH₄ từ canh tác lúa theo thời gian thực. Đại diện nhóm, bạn Lê Lư Huyền Trân chia sẻ: “Qua những lần cọ xát, sản phẩm của chúng em đang trưởng thành như chính những con người tạo ra nó.”

Những câu chuyện này cho thấy: khởi nghiệp xanh – số không còn là khẩu hiệu, mà đang hiện diện trong từng sản phẩm cụ thể, từng sáng kiến của thanh niên.

Kiến thức mới từ chuyên gia

Song song với câu chuyện thực tiễn, hội thảo còn trao cho thanh niên nhiều hành trang: từ xây dựng thương hiệu, ứng dụng AI trong thương mại điện tử, đến tư duy kinh tế xanh, nông nghiệp tuần hoàn và tín chỉ carbon. Những kiến thức này không chỉ mở rộng tầm nhìn, mà còn mở ra con đường để thanh niên tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo Kịch bản biến đổi khí hậu 2020 của Bộ TN&MT, ĐBSCL có nguy cơ mất đến 50% diện tích đất nông nghiệp nếu không có biện pháp ứng phó. Điều này khiến đổi mới sáng tạo gắn với xanh và số trở thành yêu cầu cấp thiết chứ không còn là lựa chọn.

Gợi mở hướng đi cho thanh niên khởi nghiệp

Từ những trao đổi tại hội thảo, nhiều hướng đi đã được khơi gợi:

• Chế biến sâu nông sản đặc trưng: khai thác thế mạnh lúa gạo, thủy sản, trái cây theo hướng gia tăng giá trị.
• Tận dụng phế phẩm nông nghiệp: biến vỏ trấu, rơm rạ thành phân bón hữu cơ, vật liệu xanh.
• Ứng dụng công nghệ số và AI: tối ưu sản xuất, quản lý chuỗi cung ứng, truy xuất nguồn gốc, mở rộng thương mại điện tử.
• Giải quyết bài toán logistics: chi phí vận chuyển cao vẫn là nút thắt lớn của ĐBSCL, cần những sáng kiến số hóa và logistics xanh để gia tăng sức cạnh tranh.

Điểm chung của những hướng đi này là sự gắn kết chặt chẽ với đặc trưng vùng miền – biến thách thức thành cơ hội.

Thanh niên – hạt nhân của sự thay đổi

Thông điệp nổi bật của hội thảo là: Thanh niên không chỉ tham gia, mà còn có thể dẫn dắt sự thay đổi. Với sức trẻ, sự sáng tạo và khả năng làm chủ công nghệ, họ chính là hạt nhân đưa khát vọng phát triển xanh – số thành hiện thực.

Những kết nối tại sự kiện đã tiếp thêm niềm tin, kiến thức và động lực để các bạn trẻ kiên trì theo đuổi hành trình khởi nghiệp – con đường đầy thử thách nhưng giàu cơ hội để kiến tạo tương lai bền vững cho ĐBSCL và Việt Nam.

Hướng tới chuỗi hoạt động tiếp nối

Hội thảo về thanh niên khởi nghiệp chỉ là điểm khởi đầu trong chuỗi ba hoạt động tại khu vực Mekong. Tiếp nối sẽ là Hội thảo “Nâng cao quyền năng của phụ nữ trong phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, chuyển đổi số và khởi sự kinh doanh”, cùng chuyến study tour “Tìm hiểu mô hình chuyển đổi số và xanh trong doanh nghiệp vừa và nhỏ”.

Chuỗi hoạt động không chỉ dừng lại ở việc chia sẻ kiến thức, mà còn tạo thành một hành trình kết nối và truyền cảm hứng, nơi thanh niên, phụ nữ và doanh nghiệp cùng chung tay mở ra con đường đổi mới sáng tạo cho vùng đất giàu tiềm năng nhưng cũng nhiều thách thức này.