Armenia-Turkey relations
Ալբի Սաքսը փափուկ վրեժի, Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների և այլ թեմաների շուրջ
Այս աշուն մենք հնարավորություն ունեցանք հյուրընկալել դատավոր Ալբի Սաքսին։ Ուրախ ենք ձեզ ներկայացնել դատավորի հետ արված այս հարցազրույցն իր կարճ այցի ընթացքում։ Այս հարցազրույցում դատավոր Սաքսը պատմում է «փափուկ վրեժի» գաղափարի մասին, ներկայացնում է ժողովրդավարական պետության կառուցման Հարավաֆրիկյան Հանրապետության փորձը, կիսում իր մտքերը Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների մասին և այլ հետաքրքիր թեմաների շուրջ։
Մեր զրուցակցի մասին
Դատավոր Ալբի Սաքսը թոշակի անցած հարավաֆրիկյան ակտիվիստ, փաստաբան և գրող է, ով եղել է Նելսոն Մանդելայի կողմից Հարավային Աֆրիկայի առաջին Սահմանադրական դատարանում նշանակված 11 դատավորներից մեկը։ Նա մեկուսի բանտարկության է դատապարտվել իր փաստաբանական գործունեության և ապարտեիդի դեմ պայքարի համար՝ ենթարկվելով հարկադրված աքսորի։ 1988 թ. ապրիլի 7-ին նրա նկատմամբ սպանության փորձ է իրականացվել, որից նա հրաշքով փրկվել է՝ մեկ տարի վերականգնողական բուժում ստանալով Անգլիայում։ Այս իրադարձությունից հետո նա հանդես եկավ «փափուկ վրեժ»-ի գաղափարով, ըստ որի՝ բռնության ցիկլը շարունակելու փոխարեն անհրաժեշտ է բռնություն կիրառողներին հասկացնել և հանրային կերպով ընդունել տալ իրենց կատարած մեծագույն վնասները՝ այդպիսով խթանելով ազգի, զոհերի և նույնիսկ ոճրագործների վերականգնման գործընթացը։ Ալբի Սաքսի համար «փափուկ վրեժ»-ը Հարավային Աֆրիկայում օրենքի ուժի, հավասարության, արդարադատության, ազատության և ժողովրդավարության հաստատումն էր։
1990 թ.՝ Նելսոն Մանդելայի ազատումից հետո, Ալբի Սաքսը վերադառնում է Հարավային Աֆրիկա։ Նա աջակցում է նոր Սահմանադրություն կազմելու աշխատանքներին, այնուհետև առաջին 11 դատավորների հետ նշանակվում է որպես նոր Սահմանադրական դատարանի դատավոր։ Նա 15 տարի աշխատել է երկրի դատական համակարգում՝ մարդու իրավունքների պաշտպանությունը ամրապնդելու ուղղությամբ։ Արժանացել է բազմաթիվ մրցանակների՝ մարդու իրավունքների և արդարադատության ոլորտում կատարած աշխատանքի, ինչպես նաև իր հրատարակած գրքերի համար։ 2022 թ. Քլունիների արդարադատության հիմնադրամը սկիզբ դրեց «Ալբի մրցանակ»-ի շնորհմանը՝ ի պատիվ Ալբի Սաքսին՝ հարգանքի տուրք մատուցելով բոլոր այն մարդկանց, ովքեր անմնացորդ աշխատում են մարդու իրավունքների և արդարության համար՝ վտանգելով սեփական կյանքը։